Sevillanas

De scheidslijn tussen folkloristische gezangen en flamenco is soms onduidelijk. Sevillanas beweegt zich precies in dit grijze gebied, vasthoudend aan zijn populaire karakter en gelijktijdig de claim handhavend, te behoren tot de brede rijkdom van flamenco.

Sevillanas (www.terra.es)

De Sevillanas komt voort uit de folkloristische zang, de "Seguidilla Manchega" (van La Mancha, dus), terwijl anderen claimen dat het voortkomt uit de klassieke “Seguidilla Castellana”. Het werd gezongen van Niña de los Peines tot Camarón en vindt tegenwoordig nog steeds een plek bij jongere cantaore/as zoals bijvoorbeeld Estrella Morente en Duquende.

Het heeft een driekwartsmaat (3/4) als compás, met een telling in 12-en. Het accent van de (4 maal) drie tellen ligt steeds op de éérste tel, vergelijkbaar met een Weense wals (maar het danst héél anders!).

1         2          3          4         5          6          7         8          9          10       11        12

Een volledige Sevillanas bestaat normaal gesproken uit 43 compassen van 12 tellen, verdeeld over 4 coplas die ieder weer bestaan uit 3 delen.

De Sevillanas is uitstekend geschikt om op te dansen. Het is een parendans (niet te verwarren met paringdans!). De Sevillanas wordt m.n. gedanst tijdens Romerias en Ferias.

Opbouw

Er bestaat een vrij strak schema m.b.t. de opbouw en samenstelling van een Sevillanas in de tekst:

Een couplet van een Sevillanas wordt gevormd door een “basis”-seguidilla en een refrein.

De basis-seguidilla bestaat uit 4 regels van de volgende samenstelling:

1^e regel bestaat uit 7 lettergrepen

2^e regel bestaat uit 5 lettergrepen

3^e regel weer uit 7, en de

4^e regel weer uit 5 lettergrepen.

Meerdere lettergrepen kunnen ook samengetrokken worden zodat het tijdens de zang één lettergreep lijkt. Dat betekent dus dat bijvoorbeeld 9 lettergrepen zodanig uitgesproken kunnen worden dat het weer in bovenstaand schema past en in de zang wordt uitgesproken als 7 lettergrepen (zie hieronder bij “voorbeeld” in de 2^e en 3^e regel van de seguidilla).

De 2e en de 4^e regel rijmen (assonantie: rijmen op klinkeruitspraak)

De 1^e en de 3^e regel rijmen niet / worden vrij gelaten.

Het refrein (estribillo genaamd) bestaat uit 3 regels:

De 1^e en de 3^e regel bestaan uit 5 lettergrepen die rijmen

De 2^e regel bestaat uit 7 lettergrepen en is “vrij” v.w.b. de rijm.

Voorbeeld:

seguidilla

estribillo

Daarnaast bestaan er ook Sevillanas die een iets andere coupletopbouw hebben: genaamd “la cuarteta”. Er zijn dan 4 regels met daarin 8 lettergrepen.

Sevillanas (www.pasionflamenca.com.ar)

De dans

De dans wordt gekenmerkt door zijn elegantie, levendigheid, gevatte dynamiek en zijn flexibiliteit, hoewel de afgelopen jaren de sevillanas langzamer is geworden. Het is een dans voor paren die door óf een man en een vrouw óf twee vrouwen wordt gedanst. De meest populaire variatie wordt gedanst in een reeks van vier coplas, elk met een verschillende choreografie en steeds met een kleine onderbreking tussen de coplas.

In vroegere tijden was de sevillanas samengesteld uit zeven coplas, aangezien zij aangevuld werden met drie bolero sevillanas (coplas), die momenteel slechts bij uitzondering door beroepsdansers worden uitgevoerd, aangezien zij aanzienlijk moeilijker zijn om te dansen.

De meest significante bewegingen zijn paseíllos (een reeks stappen, zoals als de aanvang van een wandeling), pasadas (zijdelingse wisseling van danszijde), careos (wisseling van danszijde waarbij de danspartners elkaar in de ogen kijken) en een remate (het nadrukkelijke einde van een afsluitende beweging).

Op de laatste tel van het zingen stoppen gelijktijdig ook de muziek en het dansen, waarbij de dansers in een pose eindigen, zowel trots als provocerend, dat past bij de flirtachtige natuur van deze dans.

Tegenwoordig wordt Sevillanas ook geregeld in de “normale” discotheken gedanst. Er zijn daarnaast danslokalen waar de hele avond uitsluitend Sevillanas gedraaid en gedanst wordt (zelfs in Madrid!).

De gitaar

Het gitaarspel van een Sevillanas kan uitgevoerd worden in iedere grondtoon, afhankelijk van de zanger. Meestal wordt het gespeeld bovenin in La mineur en in het midden in D mineur.

Een sevillanas wordt vaak begeleid d.m.v. palmas (handgeklap), hoewel castagnetten, een fluit, kleine trommels en/of tamboerijnen ook kunnen worden gebruikt.
Sevillanas kan ook als een solo gitaar stuk uitgevoerd worden. De “zang” wordt dan herkenbaar door de gitaar gespeeld.

 
Gerardo Nuñez speelt een Sevillanas

De zang

Sevillanas is de populairste volksmuziek die aflamencada (veranderd onder de invloed van flamenco) is en die inmiddels zeer wijd verbreid is.
Er zijn verschillende variaties van Sevillanas, zoals verderop uitgelegd zal worden.
Carlos Saura verzamelde ze in zijn documentaire “Sevillanas”.
De geuite gevoelens via een Sevillanas zijn meestal feestelijk of amoureus met veel plaats voor humor.

Net als flamenco onderging de Sevillanas een opleving in de jaren 60 van de vorige eeuw. En iedere lente staan er sevillanas in de top-10 van de Andalusische radiostations. Nieuwe groepen en nieuwe nummers in een muziekvorm die bijna exclusief eigendom lijkt te zijn van platenmaatschappijen als Pasarela, Senador of Hispavox.

La Niña de los Peines, Bernardo el de los Lobitos, Manuel Vallejo en La Paquera zijn enkele grote figuren van dit genre geweest. Om te beginnen met de broers Toronjo en de broers Reyes, is er sinds de jaren '60 geen onderbreking geweest in de vorming van groepen die zich uitsluitend wijdden aan Sevillanas: Los Marismeños, Los Romeros de La Puebla, Amigo's de Gines, Brisas de Huelva, Los Rocieros en vele anderen.

Thema’s

Binnen de Sevillanasteksten zijn er een aantal thema’s. Ze verheerlijken alles wat betrekking heeft op Andalucia en in het bijzonder alles wat Sevillaans is. Vanuit dit uitgangspunt zijn er een aantal onderwerpen dat steeds terugkeert:

-           De liefde

-           Sevilla

-           De feria van Sevilla

-           De Romeria (altijd die van Rocio)

-           De Semana Santa (de heilige week rond Pasen)

-           Stieren en stierenvechters

-           Anekdotes over het leven van populaire Spanjaarden

-           Gewoontes van de Andalusiers

-           Humoristische zaken

-           Religieuze onderwerpen

-           Boeren en zeelieden

Sevillanas (www.panoramio.com)

Stijlen

Binnen de Sevillanas zijn er verschillende stijlen te onderkennen:

Sevillanas BÍBLICAS:

Deze gaan over religieuze zaken (Oude Testament). Ze komen veel voor in de provincie Huelva, de regio van Alosno.

A la mesa de Venus
me han convidado
y de celos me han puesto
el primer plato.
Qué tiranía
que de postre me ponen
las penas mías.

Sevillanas ALOSNERAS:

Deze komen uit dezelfde omgeving als de voorgaande, maar bestrijken een groter gebied m.b.t. de gebezigde thema’s (het platteland, de liefde, etc.)

Qué bonito el Rocío
por la mañana
cuando los tamboriles
tocan diana,
Y por la tarde
cuando los tamboriles
tocan al baile.

Sevillanas LITÚRGICAS:

Deze zijn erg langzaam (tempo) en hebben betrekking op de Semana Santa (heilige week)

El Domingo de Ramos
palmas y olivos
adornan 105 balcones
donde yo vivo.
Ya es primavera
y es un monte de flores
Sevilla entera.

Sevillanas BOLERAS:

Deze worden ook “sevillanas doble” genoemd. Er komt een bijzondere moeilijkheid in voor, die ervoor zorgt dat deze variatie nauwelijks gedanst wordt buiten de academias.

Sevillanas PARA ESCUCHAR:

De naam zegt het al: een sevillanas om naar te luisteren. Door het langzame tempo gecombineerd met een “zwevend”, onduidelijk compás, is deze variatie moeilijk te dansen.

Sevillanas (uit de film "Sevillanas" van Carlos Saura)

Met toestemming, vrij vertaald én aangevuld vanaf de site van “Centro Andaluz de Flamenco” (CAF) en “Centro Informático Científico de Andalucía” (CICA) / URL: http://caf.cica.es/

Overzicht van alle beschreven palos (flamencostijlen)