El rincón de Jacky Westerhof

Onze vaste columniste schrijft iedere 5 weken een column. De onderwerpkeuze is vrij, maar is uiteraard wel flamenco- en Spaanse cultuur gerelateerd.

Een korte flamencobiografie van Jacky Westerhof:

Jacky Westerhof is de eigenaresse van Academia Estrella, haar eigen flamencodanschool die ze in 1995 startte in Arnhem.

Zij geeft workshops in binnen- en buitenland en treedt op met haar eigen flamencogroep Alabanza. Daarnaast verzorgt ze op verzoek ook lezingen (in Nederlands of Spaans). Ze is afgestudeerd tolk Spaans - Nederlands v.v.

Verder is ze werkzaam als docente bij de Stichting ArtEZ (HBO-dansacademie) in Arnhem, afdeling docentenopleiding, (voorheen-) specialisatie Flamencodans. Daarbinnen heeft ze, gedurende ruim 25 jaar, toekomstige flamencodansdocenten opgeleid.

Na haar afstuderen in 1984 aan de dansacademie te Arnhem vertrok zij als 22-jarige met een beurs van het ministerie van WVC naar Spanje. Ze heeft in Cádiz en Madrid langere tijd gewoond en flamencodanslessen genomen; zowel groepslessen als privélessen. Ze is als danseres en adviseuse betrokken geweest bij de opera producties van Carmen in Ahoy in Rotterdam, het Sportpaleis te Antwerpen en het Gelredome te Arnhem. Ook heeft ze als freelance danseres gewerkt met verschillende groepen, onder andere voor de Nederlandse televisie (Geef nooit op van Peter-Jan Rens, Tineke, Toen was geluk nog heel gewoon, Tros Triviant, Lieve Martine, en de Show van je leven), Duitse televisie (Linda de Mol) en de Spaanse televisie (Canal Sur).

In samenwerking met de zigeunerformatie het Rosenberg Trio trok ze gedurende het seizoen 2004 - 2005 door het land met een theatertour. In latere jaren bestond er een samenwerking met Roma Mirando, het Koninklijk Zigeunerorkest.

In juli / augustus 2011 danste zij (en ook haar demogroep) in de voorstelling Wat(er) beweegt als onderdeel van de kunstroute Verdronken dorpen van de Spaanse choreografe Libertad Pozo Rodríguez. In deze open lucht voorstelling (Oud Zevenaar) werd zowel flamenco als moderne dans gedanst.

~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~

Column nr. 9
Geplaatst: 31 oktober 2013

Bailando por sevillanas

door Jacky Westerhof

Ik weet nog goed dat ik aan het eind van het derde jaar de 3e en de 4e copla tijdens de einduitvoering in de stadsschouwburg van Arnhem heb gedanst, maar echt leuk vond ik de sevillanas pas toen ik ‘m in Spanje kon mee dansen tussen de Spanjaarden in het feestgedruis. In Spanje kwam ik er achter dat ik de “oude” manier had geleerd, dat wil zeggen met een draai en een voetenwerkje aan het begin, waardoor alles met 3 tellen verschoof. Heel leuk in de 3e copla, want dan krijg je het effect van vraag en antwoord tijdens het voetenwerk, maar erg onhandig in de praktijk, zeker als verder iedereen de “nieuwe” manier blijkt te dansen. Een ander verschil was dat de pasadas ruggelings (de espalda) waren in plaats van met het gezicht naar elkaar toegedraaid (de frente), wat in de praktijk eerlijk gezegd als vrouw in je voordeel uit kan pakken mocht de man wat te opdringerig dichtbij komen.

Zo gezegd, zo gedaan. De eerste aanzet daartoe kreeg ik van Angel Torres die alleen privélessen gaf in een kleine studio aan huis in Lavapiés. Ik kan het me nog heel goed herinneren, omdat de muziek op een gegeven moment uitviel en met geen mogelijkheid meer aan de gang te krijgen was. Dus gingen we verder terwijl hij het ritme van de sevillanas op een pakje sigaretten aangaf. Nog steeds als ik sevillanas dans of er les in geef, hoor ik het geroffel van zijn vingers op het pakje sigaretten. Het heeft me enorm geholpen om de rust en het ritme van deze dans goed onder de knie te krijgen.Daarnaast hebben de lessen van Pacita Tomás mij daar bij geholpen. Ik heb een aantal maanden elke dag bij haar les genomen. Haar studio stond vlakbij Las Ventas de arena van Madrid. Dit waren groepslessen voor Spanjaarden die werden voorbereid op het examen om docent te kunnen worden. Haar man Joaquín gaf de voetenopwarming heel gedegen volgens zijn boekje (hij las ze letterlijk voor uit een klapper en deed het dan voor).

Pacita & Joaquín

Met de mensen uit deze groep ben ik vaak uit geweest in Madrid naar gelegenheden waar sevillanas werd gedanst. Zij waren van kleins af aan daarmee opgegroeid en ik had ook nog de andere manier moeten leren, dus het duurde wel even voordat ik de dansvloer op durfde te gaan. Op een gegeven moment werd ik door een oudere man die heel goed kon dansen uitgenodigd en het ging best wel goed totdat… hij aan het eind van de 4e copla op zijn knieën ging geïnspireerd door de stierenvechters en mij naar zich toetrok…daar was ik niet op voorbereid… ik was ‘m sowieso tijdens het laatste vierkant kwijtgeraakt doordat hij uit mijn zicht verdween en toen hij mij onverwachts naar beneden trok om op zijn knie te landen…verloor ik mijn evenwicht en viel ik bovenop hem… Tja, dat hadden ze mij nooit verteld tijdens de lessen, wist ik veel…

Later toen ik zelf studenten van de dansacademie meenam naar Madrid had ik ze van te voren op alles voorbereid. Omdat de meesten van hen blond waren was ik erg benieuwd wie van hen het eerste ten dans zou worden gevraagd. En laten we eerlijk zijn: Wat was nou het ergste dat je kon overkomen? Dat je de inzet van de copla niet zou horen, maar dan had je 4 kansen. Dus dat kwam wel goed. Terwijl ik me afvroeg wie het eerst gevraagd zou worden, werd er op mijn schouder getikt door een hele lelijke man, maar eerlijk is eerlijk hij kon wel heel goed dansen. De studenten lagen helemaal in een deuk, omdat ik nu de spits af moest bijten en… de inzet was vreselijk moeilijk te horen. Iedere inzet van de copla werd een soort quiz, maar uiteindelijk bij de 4e had ik ‘m inderdaad door en ging het vlekkeloos.

Linksachter stond ik bij de start in mijn eigen choreografie...

Voor de theaterschool in Amsterdam heb ik ooit een groepschoreografie gemaakt met veel verplaatsingen tussen de coplas door. Het was een grote groep, in mijn beleving bestond die  uit 16 studenten. Ieder had zijn eigen plek binnen de choreografie en net voor aanvang van de voorstelling vloog bij een van de studenten de arm uit de kom. Zij kon absoluut niet meedansen, waarop ik het besluit nam om in mijn eigen choreografie in te vallen. Zo gezegd, zo gedaan. Snel hees ik me in haar kostuum, daar zou ik nu niet meer inpassen, een ander deed ondertussen mijn haar en zo was ik precies op tijd om op te gaan. Wat een crime! Ik kon wel sevillanas dansen en ik had de choreografie weliswaar zelf gemaakt, maar ik wist niet waar ik heen moest binnen het geheel en moest dus door mijn eigen studenten onder het dansen naar de juiste plek worden gestuurd. In het publiek op de eerste rij was een plek vrij, de plek waar ik had moeten zitten om van de voorstelling te kunnen genieten en daar zaten alle choreografen en docenten zich af te vragen waar ik was totdat een van hen mij in mijn eigen choreografie ontdekte…

Tweede van links, zwetend meedoen...

Een andere gebeurtenis die leuk is om te vertellen is een optreden op een uitmarkt ergens in Noord-Holland. Het was in de open lucht in een park en het weer zat gelukkig mee. De gitaristen waren José El Catalán en Azul (ik vond het een vreemde naam totdat ik bij hem thuis kwam, álles echt álles was blauw) en de zanger was Manolo Ramírez El Tete. We sloten de set af met een sevillanas en toen ik bij de 4e copla was aangekomen zette de zanger niet in, de gitaristen speelden wel door, maar de zanger begon niet waardoor ik ook niet kon starten met dansen. Dus besloot ik maar vrolijk klappend een rondje over het podium te maken om ondertussen eens te kijken wat er aan de hand was. Wat bleek? De zanger was panisch voor wespen en was druk bezig met het ontwijken daarvan… Na een paar rondjes over het podium kon ik uiteindelijk de 4e copla afmaken, maar een sevillanas was nog nooit zo lang…

Of misschien is er toch nog een andere gelegenheid waar de sevillanas langer duurde.
In die jaren gaf ik ook sevillanas lessen aan een groepje Spaanse kinderen van het Spaanse centrum in Arnhem. Toen we alle coplas er goed in hadden zitten gingen de kids tijdens Spaanse feestjes optreden. De eerste keer zat de zaal natuurlijk vol met ouders en waren de kinderen best wel zenuwachtig. Ik hoor me nog zeggen voordat ze het podium opliepen: Jullie kunnen het, gewoon lekker dansen en wat er ook gebeurt, doorgaan!
Dat hebben we geweten… Tijdens de 3e copla sloeg door het voetenwerk iedere keer de cd over, niet vooruit maar achteruit, waardoor de 3e copla steeds weer opnieuw inzette en de kids dus ook. De lerares had immers gezegd: Wat er ook gebeurt doorgaan. Het duurde even voordat ik door had dat de cd-speler in direct contact stond met de houten vloer en dat door de trillingen van het voetenwerk er geen eind aan zou komen. De kinderen kregen vanuit de coulisse de vreemdste aanwijzing ooit van hun docente, zij stond met de wijsvinger voor haar mond te gebaren dat ze zachtjes moesten stampen en zo kwam er toch nog een eind aan.

Ik had mijn huidige vriend John nog maar net leren kennen, onze liefde was nog pril, toen ik voor 2 maanden naar Spanje ging. Dat is natuurlijk veel te lang als je verliefd bent, dus besloot hij mij te verrassen door onverwachts een weekend over te komen en wel tijdens de week van de feria. Hij had zich goed voorbereid en privéles genomen bij mijn vriendin Marta, zodat hij als verrassing met mij sevillanas kon dansen in Málaga. Afijn, we zitten met z'n 3-en (John, Juan Peñas en ik) aan een tafeltje van een hele grote caseta stampend vol met feestende Spanjaarden. Er was veel muziek, maar geen enkele sevillanas, alleen maar rumbas. Dus werd Juan ingezet. Hij liep naar de dj en legde hem uit dat John  privéles had genomen en speciaal uit Holland was gekomen om als verrassing met mij sevillanas te dansen. Ja hoor, dat was geen probleem!

Het allervreemdste verhaal heb ik voor het laatst bewaard. Mijn collega en vriendin Marta en ik gingen vaak naar Madrid om samen lessen te volgen, maar we gingen ook regelmatig sevillanas dansen. Meestal de laatste avond voor vertrek en dan was het een sport om zo lang mogelijk door te gaan. Op een van die avonden, lees nachten, bevonden we ons per toeval in een heel apart gezelschap. Al dansende leerden we elkaar die avond kennen. Er zat een heel jong meisje bij, later bleek dat ze minderjarig was, een jongeman haar vriendje die gigolo bleek te zijn en een wat oudere man van zigeunerafkomst. We hadden de avond van ons leven. Iedereen kon goed dansen en improviseren, ook de drank vloeide rijkelijk. Op een gegeven moment waren we zo ver dat we tijdens de pasadas met ons verder lege glas op de maat van de muziek van ijsklontjes wisselden. Door de lucht wel te verstaan. De baas van de tent had de grootste schik met ons en bleef speciaal langer open, maar op een gegeven moment, ik schat rond een uur of vijf, was het toch echt afgelopen en ging de tent sluiten.

Bij het naar buiten gaan barstte het jonge meisje in huilen uit en was ontroostbaar. Haar ouders wilden niet dat zij alleen met haar vriendje was plus ze had al lang thuis moeten zijn. Kortom: zij durfde niet meer naar huis en smeekte het hele gezelschap (in totaal 6 mensen) om als alibi met haar mee te gaan. Zo gezegd, zo gedaan. Zij woonde in een buitenwijk van Madrid en toen we daar aankwamen waren haar ouders natuurlijk heel ongerust. Wij werden uitgenodigd om binnen te komen, haar moeder die open deed was in pijama, en terwijl wij stilletjes op de bank in de huiskamer zaten voltrok zich een compleet drama. De moeder helemaal overstuur ging naar de slaapkamer om haar man op de hoogte te brengen en die kreeg vervolgens een soort van paniekaanval. Ondertussen liet de zigeuner een pasfoto van zijn vriendin aan ons zien en begon ineens hardverscheurend te huilen. Het exacte verhaal weet ik niet meer, maar hij miste haar enorm want zij was dood. Het had zo een film van Pedro Almodovar kunnen zijn. Al met al kwam alles weer op zijn pootjes terecht en tegen de ochtend konden we met een taxi richting slaapplek. Met zijn allen in een taxi op de M-30 in de ochtendspits, de radio stond aan en ja hoor daar kwam een sevillanas, dus iedereen uit de auto om midden op de M-30 sevillanas te dansen. We hadden het zo laat of vroeg gemaakt dat we vanaf de slaapplek meteen met de koffer door konden naar het vliegveld. Gelukkig hadden we uit voorzorg van te voren de koffer al gepakt…

Ik raad iedereen aan om sevillanas te leren…

Jacky Westerhof

REAGEER OP DE COLUMN!

~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~|~

De volgende column verschijnt zaterdag 30 november