25 december 1942 in Granada,
overleden op 13 december 2010 in Madrid
Burgelijke staat:
Was gehuwd met Aurora Carbonell, ze hadden twee dochters (Estrella en Soleá) en een zoon (Enrique jr. ook wel "Kike" genoemd)
Enrique Morente werd in 1942 in het “Albaicín” in Granada geboren.
Als kind stond zijn leven in het teken van zang en zingen. Hij was misdienaar in de kathedraal van zijn geboortestad, Granada en was een “seise”; een lid van een kindergroep die danste, zong en castagnetten bespeelde tijdens religieuze festivals.
Vanaf zijn vroege jeugd was hij vastbesloten om flamenco te leren zingen.
Hij groeide op in een omgeving waarin alles ideaal was voor die ontwikkeling. Hij luisterde veel naar zang en deed dat na. Zo leerde hij ook de noodzakelijke techniek gedreven door zijn inzet, enthousiasme en de grote zangers waar hij naar luisterde.
Enrique Morente in 1972
Op z’n 18e verhuisde hij naar Madrid om een professionele flamencozangcarriere op te starten en werd hij bekend onder de naam “Enrique el Granaíno”.
Hij hield zich steeds op in de buurt van de grote zangers van die tijd; Pepe de la Matrona, Bernardo el de los Lobitos, Manolo de Huelva en anderen. Vooral Pepe de la Matrona was geïnteresseerd om de nieuwe jonge zanger te helpen. Al snel verbaasde hij zijn omgeving met zijn nieuwsgierigheid voor en interesse in het zingen van de meest moeilijke en uiteenlopende stijlen en door zijn drive en vastbeslotenheid om flamencozanger te worden, die breed georiënteerd was en zich niet vasthield aan één stijl.
In die tijd begon hij met zingen in flamencopeñas (met een debuut in de peña flamenca "Charlot").
In latere jaren trad hij op in diverse tablaos in Madrid, zoals “Las Cueva de Nemesio”, “Zambra” en “El Café de Chinitas”.
In 1965 realiseerde hij zijn eerste europese tour samen met "Susana en José" (José de Udaeta en de Zwitserse Susanne Audeoud) en de pianist Antonio Robledo. Hij deed daarbij ook Nederland aan.
Vanaf het begin was hij echter geen imitator of volger van een bepaalde “school” maar ontwikkelde zich door de combinatie van zijn persoonlijkheid en de omstandigheden tot een zanger met een eigen stijl.
Hij respecteerde de oude meesters en de traditionele zang. Binnen die grenzen sloeg hij nieuwe paden in, vanuit een oprechte en eerlijke instelling. Hij kon het niet opbrengen om steeds waar bepaalde palos te zingen op de wijze zoals anderen voor hem gedaan hadden; hij wilde vernieuwen om op die manier ook niet verveeld te raken.
Hij stond ook open voor combinaties met andere muzikale stromingen en gebruikte ook gedichten uit de Spaanse literatuur om als teksten op flamenco te zingen.
Ooit vroegen ze hem in een interview waarom hij die combinaties met andere soorten muziek niet allemaal op CD zette; hij antwoordde dat hij dan 7 of 8 CD's per jaar zou moeten uitbrengen en als de platenmaatschappij daarmee zou instemmen hij in ieder geval een nieuw huis zou kunnen kopen....
Enrique in 1980
Toen hij “Homenaje Flamenco a Miguel Hernández” opnam was flamenco redelijk vastgelegd, star en weinig vernieuwend in zijn uitingen. Enrique’s bijdrage kwam als een frisse wind en zorgde voor een verandering waarbij er ook nieuwe melodieën ontstonden. Hij voegde zijn persoonlijke invloed toe aan de reeds bestaande zang.
Hetgeen hij deed werd benoemd als “nuevo flamenco” en had een grote invloed.
Enrique Morente eind jaren '80
Overigens er even tussendoor: in 1969 organiseerde de Amsterdamse flamencoloog Arie Sneeuw (waarvan ik begrepen heb dat hij zelf niet onverdienstelijk flamenco zong) een tournee met Enrique Morente
en gitarist Huib Wilkes (el payo Humberto) in Nederland. De resulteerde in een warme herinnering die Enrique sindsdien aan Nederland overhield, naast het feit dat hij begin jaren zestig een tijdje in de Hoogovens in IJmuiden heeft gewerkt....
Enrique begon projecten waarin hij risico’s niet schuwde en zijn deelname niet beperkt bleef tot de zang; ook als producer, acteur of als regisseur trad hij op.
In de tweede helft van de jaren ’60 nam hij deel aan een voorstelling "La Celestina", met pianist Antonio Robledo en diens vrouw, de Zwitserse bailaora Susana Audeoud.
Kort daarna maakten ze een ballet "Obsession", als eerste opgevoerd door het Nationaal Ballet van Canada.
Ook met Antonio Robledo maakte Morente het stuk "Fantasia del cante Jondo para voz flamenca y orquesta”, voor het eerst opgevoerd in het Madrileense Koninklijk Theater op 16 mei 1986 met als gitaristen Juan Habichuela en Gerardo Núñez, en het Orquesta Sinfonica de Madrid, geleid door Luis Izquierdo.
Een van zijn meest gedurfde en originele projecten was de voorstelling “Don Quijote de la Mancha”, voor het eerst opgevoerd in Granada in 1988.
Hij schreef de muziek voor de film “La Sabina” door o.a. José Luís Borau.
Minstens zo belangrijk was zijn “misa flamenca” en het Requiem, voor het eerst opgevoerd tijdens de Bienal de Sevilla in 1994.
Ook in 1994 is hij de eerste flamencozanger die de "Premio Nacional de Música" ontvangt van het Ministerie van Cultuur in Spanje.
Ondanks het feit dat hij veel verschillende werken creëerde werden die wel steeds langs zijn eigen kwaliteitslat gelegd en spaarde hij zichzelf niet in zijn zelfkritische houding en zijn professionele zelfbewustzijn; hij was een professionele artiest met alles wat daarbij hoort. Hij is dan ook bepaald niet snel tevreden over zijn creaties.Hij zei ooit: “Ik ben thans de Enrique Morente die ik 10 jaar geleden wilde zijn, niet de Enrique Morente die ik vandaag wil zijn”.
Enrique Morente met de gebroeders Habichuela
Hij zag flamenco ook niet als een volkskunst, maar echt als een professie, met de aan te leren techniek en toewijding die daarbij hoort.
In de late jaren ’90 werkte hij samen met het Bulgaarse vrouwenkoor “Angelite” om op zoek te gaan naar hetgeen Bulgaarse folkmuziek gemeenschappelijk heeft met flamenco.
Door al deze experimenten werd hij ook van vele zijden benaderd om samen te werken; hij maakte echter steeds een zorgvuldige afweging of hij daarop wil in gaan.
Zijn eerste CD (LP) maakte hij in 1967 “cante flamenco” met gitarist Felix de Utrera. De CD ontving een speciale prijs van de “Cátedra de Flamencología”.
In 1969 volgde zijn volgende opname “cantes antiguos del flamenco” met gitarist Niño Ricardo.
Zijn eerste opnames bevatten echt alleen maar traditionele zang, waarin hij ook liet zien hoeveel kennis hij bezat; een opmerkelijke prestatie voor iemand van die generatie.
In die tijd maakte hij ook kennis met Manolo Sanlúcar met wie hij vervolgens vele malen zou samenwerken.
Zijn volgende CD “homenaje flamenco a Miguel Hernández” uit 1971 was het begin van een vervolgens veelvuldig gebruik van teksten uit diverse uitstekende gedichten van schrijvers als Federico Gracía Lorca, Lope de Vega, Al-Mutamid, Antonio en Manuel Machado e.a..
Kort daarna kwam een Nederlandse (!) illegale versie van een live-optreden op de markt.
De gedichten die hij gebruikte van Miguel Hernández werden vervolgens “evergreens”, zoals de “nana de cebolla”.
Door het gebruik van anti-Franco teksten werd hij ook populair in de linkse kringen en -oppositie in Spanje en een van de eerste vernieuwers.
In 1971 en 1972 tourde hij door Mexico met gitarist Parilla de Jerez. In dat laatstgenoemde jaar ontving hij ook de “premio nacional del cante” van de “Cátedra de Flamencología” in Jerez de la Frontera.
In 1977 keerde hij terug naar de traditionele flamencozang in zijn CD “homenaje a Don Antonio Chacón”.
In het daaropvolgende jaar 1978 bracht hij weer een moderne CD uit “Despegando”.
In 1982 werden enkele van zijn opnames op een verzamelwerk van José Blas Vega gezet waarin deze alle belangrijkere stijlen bij elkaar bracht op een aantal CD’s. Van Enrique staat er o.a. een Tarantas, diverse Cartegeneras, een Fandango en alle Malagueñas en Granaínas de Chacón op.
In 1990 keerde hij wederom terug naar de traditionele zang met zijn CD “Morente – Sabicas”. Sabicas was toen al bijna 80 jaar oud (Sabicas overleed overigens in 1990).
Misa Flamenca (Enrique, Camarón en Tomatito)
In 1991 nam hij een misa flamenca op. Deze was anders dan de misa flamencas die anderen opgenomen hadden. Hij mixte flamenco o.a. met Gregoriaanse zang. In eerste instantie had hij de opname willen opdragen aan de paus, maar gezien de (goede-) relatie tussen de paus en Franco heeft hij er toch vanaf gezien: het zou op een vreemde manier opgevat kunnen worden als een indirecte steun aan Franco.
In 1995 verscheen hij in de Carlos Saura film “Flamenco”, een siguiriya zingend. In die tijd nam hij ook zijn vooralsnog meest controversionele CD op “Omega”. Daarin zocht hij de samenwerking op met een rockband uit zijn geboortestad Granada, “Lagartija Nick” en gebruikte hij gedichten van Federico García Lorca (Poeta en Nueva York) en teksten van de Canadese singer-songwriter Leonard Cohen en traditionele flamencoteksten.
Aan deze CD werd ook meegewerkt door bekende gitaristen als Vicente Amigo, Tomatito, Cañizares en Miguel Ángel Cortés.
In 2001 nam hij een thans veelgezochte CD op: "Enrique Morente en la Casa Museo de García Lorca de Fuentevaqueros". Deze CD, die al in 1990 in Madrid opgenomen werd, werd opnieuw uitgegeven in een zeer beperkte oplage en gestuurd, als een cadeau, aan een select gezelschap.
Tussen 1998 en 2003 was hij het meest bezig met de opnames van twee CD’s van zijn dochter Estrella. Hij raakte er bij betrokken en produceerde de CD’s. Dat gaf hem weinig gelegenheid om ook nog eigen CD’s uit te brengen.
Zijn familie bestond trouwens uit meerdere flamenco-artiesten: Enrique, Estrella én Enrique jr. zingen flamenco terwijl de moeder, Aurora met als artiestennaam "la pelota", danst.
De familie Morente: Enrique, Aurora, Estrella, Soleá en Enrique jr (ElPais.com)
In 2003 bracht hij wederom een interessante CD uit; “el pequeño reloj”. De CD bestaat uit twee delen, waarbij het eerste deel originele opnames te horen zijn van oude gitaristen zoals Manolo de Huelva, Ramón Montoya en Sabicas waarbij Enrique over de originele opname heen ingezongen heeft.
In het tweede deel heeft hij dezelfde palos in een moderner jasje gestoken begeleid door Niño Josele.
Hoewel hij geen muzieknoten kan lezen heeft hij wel muziek gecomponeerd voor theater, film en televisie.
Hij hield erg van het gitaarspel en probeerde het soms ook wel om gitaar te (leren) spelen. Hij had enkele gitaren thuis, maar steeds als hij oefende voelde hij dat zijn handen zijn gevoel niet uitdrukten.
Zoals duidelijk is geworden werd Enrique gezien als een zeer moderne zanger en was hij niet onomstreden binnen de flamencowereld; m.n. in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw kreeg hij veel kritiek.
Ondanks alle kritiek die hij kreeg van m.n. de “puristen” binnen flamenco (zowel recensenten als vanuit een klein deel nog van het grotere publiek) werd hij toch breed gezien en erkend als de meest invloedrijke moderne flamencozanger van de huidige tijd. Hij vernieuwde niet alleen, maar ontwikkelde ook een persoonlijke stijl die door anderen overgenomen en gezongen wordt, zoals Mayte Martín, Miguel Poveda en Arcángel.
Zijn originaliteit zorgde er ook voor dat hij geregeld gevraagd werd om mee te werken aan opnames van collegazangers.
Op 4 december 2010 werd hij geopereerd aan de gevolgen van maagkanker, daarbij verloor hij veel bloed. Enkele dagen na de operatie, op 6 december, moest hij terug naar het ziekenhuis: er werden bloedingen geconstateerd en hij werd opnieuw geopereerd, wederom met veel bloedverlies. Vervolgens raakte hij op 10 december in coma en overleed op 13 december 2010 in het ziekenhuis "Clínica de la Luz" in Madrid. Het was de dag dat zijn 20e album zou verschijnen "El Barbero de Picasso". Terwijl hij in het ziekenhuis verbleef werd er bij hem thuis, hoe kunnen mensen zover gaan, ingebroken (!).
Zowel in Madrid als in Granada is inmiddels een straat naar hem vernoemd "opdat we hem nooit zullen vergeten".
Estrella zingt bij de uitvaartdienst van haar vader
CD:
1967: Cante Flamenco (in 1996 opnieuw uitgebracht op CD)
1968: Cantes Antiguos del Flamenco (in 1996 opnieuw uitgebracht op CD)
1971: Homenaje Flamenco a Miguel Hernández (opnieuw uitgebracht in 1996 op CD)
1974: Morente En Vivo (uitgebrachte illegale live-opname)
1975: Se Hace Camino Al Andar (in 1996 opnieuw uitgebracht op CD)
1977: Homenaje A Don Antonio Chacón (opnieuw uitgebracht in 1996 op CD)
1977: Despegando (in 1996 opnieuw uitgebracht op CD)
1978: Estrella
1982: Sacromonte (in 1991 opnieuw uitgebracht op CD)
1983: Cruz y Luna (in 1992 opnieuw uitgebracht op CD)
Heb ik geen afbeelding van kunnen bemachtigen. Als iemand de LP / CD heeft, houd ik me aanbevolen
1984: Aunque es de noche
1988: Esencias flamencas
1990: E. Morente en la Casa-Museo De F. García Lorca de Fuentevaqueros (in 2001 opnieuw uitgebracht op CD)
1990: Morente-Sabicas
1991: Misa Flamenca
1992: Negra Si Tu Supieras
1995: Alegro Soleá y Fantasía de Cante Jondo (in 2008 opnieuw uitgebracht)
1996: Omega (in 2008 opnieuw uitgebracht)
1996: La Estrella (speciale editie)
1998: Morente - Lorca
2003: El pequeño reloj
2005: Morente sueña la Alhambra
2008: Pablo de Málaga
2009: Flamenco en directo
2010: Morente + flamenco
CD's waaraan hij heeft meegewerkt:
1987: Flamenco vivo
1992: Los jóvenes flamencos. Vol. 2
1993: Los jóvenes flamencos. Vol. 3
1993: The art of flamenco
1995: Túmbanos si puedes (La Barbería del Sur)
1995: Alegrías de Cascorro (Agustín Carbonell "El Bola")
1996: La Estrella
1998: Quejío. La expresión más profunda del cante jondo
1998: Son del sur
2000: Punto de encuentro (Cañizares)
2000: Imán (Chano Domínguez)
2001: Por soleá
2001: Guitarra suena (Curro de Jerez)
2001: Flamencos del 2000. VOL.2
2001: Yerbagüena (Pepe Habichuela & The Bollywood Strings)
2002: Campo del príncipe (Juan Habichuela)
2002: Flamenco de Carlos Saura. Volumen 1
2002: Mucho flamenco
2002: Flamencopassion. Duende y Fiesta (samen met Carmen Linares)
2003: Niño Josele (Niño Josele)
2003: Territorio Flamenco
2003: Por Tarantas, Tarantos, Cartageneras y Mineras
2003: Por Siguiriyas
2004: 1993-2003 Chano Domínguez
2004: Rhythm control
2004: Pack "Baila por Alegrías"
2004: Flamenco chill
2005: Abantos (Óscar Herrero)
2005: Iberia (Carlos Saura)
2005: Por alegrías
2005: Toreros con duende
2005: Rito y geografía del cante Flamenco. Vol. 1
2005: A la vida, al dolor (Gualberto)
2006: Rito y Geografía del Cante Flamenco. Vol. 13
2006: Rito y Geografía del Cante Flamenco. Vol. 15
2006: Pack Rito y Geografía del Cante Flamenco Pack 4. (Vol. 13-Vol. 16)
2006: Carácter Flamenco
2007: La leyenda del espacio (Los Planetas)
2007:
The Rough Guide To Flamenco
2007: Azulejo (Juan Carlos Romero)
2007: Serie Por…
2008: Magna antología del cante flamenco
2008: Rito y Geografía del Cante Flamenco. Vol. 18
2009: Paseo de Gracia (Vicente Amigo)
2009: Flamenco Universal
2010: Tierra y sangre (Fraskito)
DVD:
1995: "Flamenco" (gemaakt door Carlos Saura)
2005: "Morente sueña La Alhambra" (gemaakt door José Sánchez-Montes)
2005: "Iberia" (gemaakt door Carlos Saura) 2008: "Sevillanas + Flamenco"
Overzicht van de optredens die ik live meegemaakt heb van Enrique Morente:
